"Tập trung hoàn toàn vào các cổ đông? Quên việc đó đi", ông Kazou Inamori - doanh nhân, chuyên gia quản trị và đồng thời là một tu sĩ đã nói. Thay vào đó, tỉ phú Nhật Bản khuyên nên dành thời gian để khiến cho nhân viên của bạn cảm thấy hạnh phúc.

Triết lý kinh doanh của tỉ phú Kazou Inamori nghe có vẻ lý thuyết, hoa mỹ nhưng trên thực tế ông đã sử dụng triết lý này để gây dựng nên công ty điện tử khổng lồ Kyocera Corp, điều hành nhà mạng trị giá hơn 64 tỷ USD KDDI Corp., đồng thời cứu Japan Airlines khỏi cảnh phá sản vào năm 2010.

Thấm nhuần lời răn dạy của samurai Saigo

Trong cuốn sách “Con đường đi đến sự thành công bằng sự tử tế” của Inamori đã lý giải triết lý kinh doanh: “Tôi gặp được di huấn của Saigo sau khi sáng lập Kyocera 10 năm. Công ty lúc ấy phát triển rất nhanh và lên sàn chứng khoán, nhưng trong lòng tôi đầy bất an, vì chỉ cần sai lầm trong một quyết định kinh doanh thì Công ty sẽ đối mặt với nguy cơ phá sản, nhân viên và gia đình họ sẽ mất miếng cơm manh áo, ngoài ra còn có trách nhiệm với cổ đông. Đúng lúc đang mệt mỏi và đầy lo toan đó, tôi bị hút vào những lời răn dạy của Saigo”.

Saigō Takamori, nguyên danh là Saigō Takanaga là một trong những Samurai có nhiều ảnh hưởng nhất trong lịch sử Nhật Bản, sống vào cuối thời kỳ Edo và đầu thời kỳ Minh Trị. Ông là thủ lĩnh của cuộc nổi dậy Satsuma năm 1877, được người đời tôn vinh là võ sĩ samurai chân chính cuối cùng. 

Bên cạnh đó, quan điểm làm người lãnh đạo của Inamori cũng ảnh hưởng sâu sắc tư tưởng của Saigo: “Tôi đã xúc động trước một Saigo phủ định tuyệt đối lợi ích cá nhân, rằng “người lãnh đạo không được chen tư tâm vụn vặt”. Nếu nghĩ đến vai trò nắm giữ cuộc sống của nhiều nhân viên thì người lãnh đạo phải chấp nhận đánh mất cá nhân mình mà làm việc, lao động thật nhiều với ý thức mình là người phục vụ công ty. Khi tư tâm của người đứng đầu xuất hiện cũng là lúc công ty gặp khó khăn”.

Không những thế, ông nhớ lời răn của Saigo sẽ không áp dụng chế độ “cha truyền con nối”, không để bà con ruột thịt kế tục, thậm chí không để họ hàng máu mủ đứng vào hàng ngũ lãnh đạo. Tư tưởng “vô tư” đó có thể bị cho là vô tình, lạnh lùng, nhưng để đứng đầu một tập thể thì đây là điều kiện bắt buộc. Triết lý này khác rất nhiều với quan điểm truyền thống của người phương Đông mọi thứ cha mẹ làm ra là để lại cho con cháu.

Ông cảnh báo rằng, sau khi khởi nghiệp, thu được thành công và lên sàn chứng khoán, các nhà lãnh đạo trẻ lập tức bán cổ phiếu của mình ra thị trường để thu lợi nhuận. Nếu may mắn, họ sở hữu hàng trăm triệu yen ở độ tuổi ba mươi. Nhưng chẳng biết lúc nào một người thành công như vậy sẽ tụt dốc, thất bại.

“Nếu bạn muốn có trứng hãy chăm sóc cho những con gà mái”, “Nếu bạn hành hạ hay giết nó thì điều đó sẽ chẳng thể thực hiện được”, ông đã phát biểu như vậy trong một cuộc phỏng vấn.

Đây là quan điểm rất có trọng lượng bởi nó được tạo dựng trên nền tảng từ sự thành công của tỉ phú Inamori. Vào năm 2015, KDDI và Kyocera có tổng giá trị thị trường ước tính lên tới 82 tỷ USD. Khi được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành của Japan Airlines năm 2010, Kazou Inamori đã ở tuổi 77 và không có bất cứ kinh nghiệm trong ngành hàng không. Nhưng trong năm tiếp theo, ông đã giúp cho hãng hàng không này có lợi nhuận và thoát khỏi tình trạng phá sản. Không chỉ vậy, 2012 còn là năm đánh dấu cho việc ông đưa hãng trở lại sàn chứng khoán Tokyo.

Cần có những hòn đá nhỏ

Theo ông bí mật nằm ở cách thay đổi tâm tính của nhân viên. Sau khi nhậm chức CEO không lương, ông đã in ra những cuốn sách nhỏ về triết lý của ông cho mọi nhân viên, trong đó khẳng định rằng công ty luôn hướng tới họ. Đồng thời giải thích ý nghĩa xã hội mà công việc của họ mang lại, không chỉ vậy còn vạch ra những tư tưởng Phật giáo giúp nhân viên biết sống thiện lương. Những điều này khiến họ cảm thấy tự hào về công ty và sẵn sàng cống hiến hết sức cho thành công của hãng.

Tỉ phú Inamori cho rằng, xây dựng công ty như xây dựng bức tường thành, nếu muốn vững chãi, trước tiên phải chọn những tảng đá to chắc. Nhưng nếu chỉ với những tảng đá khổng lồ - những nhân tài ưu tú thì không thể kết nối với nhau. Cần phải có những hòn đá nhỏ - những người cũ đã nỗ lực cống hiến cho công ty từ những ngày đầu – lấp vào những khoảng trống giữa các tảng đá lớn. Nếu không, bức tường thành sẽ lỏng lẻo, dễ sụp đổ. Ông nhấn mạnh, Saigo đã nhận ra vấn đề nhân sự cốt lõi này từ sự thông hiểu chân lý và sự kỳ diệu của con người.

Hệ thống quản trị của Inamori phân chia đội ngũ nhân viên thành các đơn vị nhỏ, các nhóm này tự lên kế hoạch và theo dõi năng suất làm việc hiệu quả dựa trên hệ thống kế toán đã có. Sự thay đổi này cũng dẫn đến việc ông quyết định cắt giảm hơn một phần ba số nhân công (vào khoảng 16,000 người) của Japan Airlines.
Theo ông: “Những người điều hành công ty cần khiến cho nhân viên hạnh phúc cả về tinh thần và thể chất. Đó là mục đích của họ. Chứ không nên là việc cống hiến cho các cổ đông”.

Ông khẳng định rằng, nếu nhân viên cảm thấy hạnh phúc, họ sẽ làm việc tốt hơn và thu nhập sẽ cải thiện. Các doanh nghiệp không nên cảm thấy e ngại tạo ra lợi nhuận nếu họ theo đuổi phương thức giúp mang lại lợi ích cho xã hội. Có thể những suy nghĩ mang tinh thần chiến binh này của ông được khởi tạo từ quê hương Kagoshima- nơi nổ ra cuộc nổi loạn samurai cuối cùng ở Nhật Bản.

Hạnh phúc được tạo ra từ làm việc chăm chỉ

Nếu bài giảng của Inamori luôn tuân theo những bài học quản trị điển hình, sẽ chẳng tồn tại những con người muốn học hỏi. Từng có hơn 4.500 chủ doanh nghiệp đã tham gia vào hội nghị thường niên của ông tại trường Seiwajyuku ở Yokohama. Inamori muốn dành thời gian để nói chuyện với người tham dự như là một phần của hoạt động từ thiện để đóng góp cho Kyoto Prize- giải thưởng được coi là giải Nobel của Nhật Bản. 

Trong trụ sở chính của Kyocera tại Kyoto đã xây dựng một bảo tàng 5 tầng dành để trưng bày về cuộc sống và các triết lý của ông dành cho khách tham quan.

Các công ty do Inamori lãnh đạo được kết nối không chỉ bằng cách tiếp cận quản lý. Tính đến 30/9/2015, Kyocera là cổ đông lớn nhất trong KDDI, với 13,7% quyền bỏ phiếu. Số cổ phần này có giá trị 8,2 tỷ USD, gần bằng một nửa giá trị thị trường của Kyocera. Kyocera sở hữu 2,2% cổ phần của Japan Airlines.

Theo Forbes, Inamori cùng gia đình có giá trị tài sản ròng lên tới 1,1 tỷ USD, đứng thứ 32 trên danh sách 50 người giàu nhất Nhật Bản.

Dù Inamori luôn chú trọng việc giúp nhân viên hạnh phúc, không có nghĩa họ được thư giãn. Hạnh phúc theo ông được tạo ra từ chăm chỉ làm việc, điều này được lấy ra từ “shojin”- thăng hoa tâm hồn thông qua sự tận tâm với công việc. Trong cuốn sách triết học của ông xuất bản năm 2004, ông đã đặt câu hỏi về xu hướng ngày càng tăng của người dân Nhật Bản để đánh giá giá trị giải trí.

Chủ nghĩa tư bản ít cực đoan của Inamori chính là một sản phẩm của xã hội Nhật Bản - xã hội mà ông cho là ít chấp nhận khoảng cách giàu nghèo hơn các nền kinh tế phương Tây. Theo ông, các lãnh đạo doanh nghiệp phải khắc cốt ghi tâm điều này.

Ảnh: Bloomberg, Nationalgeographic, Pixta, Kyocera
Bài: Thu Tâm
Cẩm nang nhà tuyển dụng / VieclamJapan